Fark yaratan bir sınıf için yeni eğitim-öğretim yılına farklılaştırmayla başlamaya ne dersiniz !
Birçoğunuz farklılaştırılmış eğitim hakkında belki de pek çok şey duydunuz, öğrendiniz, uygulamaya çalıştınız veya uyguluyorsunuz. Bu yazıda farklılaştırılmış eğitim konusunda bana kapıları açan 5 anahtar ögeyi sizinle paylaşmak istedim. Yazının sonunda sizin için yararlı olacağına inandığım bazı kaynakları bulabilirsiniz.
- Öğrencilerimizi Tanıma
Biz eğitimciler, bir eğitim-öğretim yılına başlarken eğer halihazırda bulunan sınıfımıza devam ediyorsak kendimizi şanslı hissederiz. Çünkü onlar hakkında pek çok bilgiye sahibizdir. Ama yeni bir sınıfımız olduysa öğrencilerimiz hakkında bilgiler öğrenmekle işe başlarız.
- Öğrencilerimizi acaba ne kadar tanıyoruz? Öğrencilerimizin güçlü ve gelişmesi gereken yanları nelerdir?
- En iyi nasıl öğreniyorlar?
- Öğrenmek için hazır bulunuşlukları hangi düzeyde ve bu durum nasıl değişiyor?
- İlgi alanları nelerdir?
Tüm bu sorulara cevap bulabiliyorsak dersimizi ürün, içerik ya da süreç bakımından farklılaştıracak bir ders planı yapmaya hazırız demektir.
2. Müfredatı Bilme
İyi farklılaştırma, üzerinde çalışılmış müfredatla başlar. Hazırlık yapmak; hangi fikirlerin, becerilerin vb temel ve kalıcı olduğu hakkında gerçekten ciddi biçimde düşünmek planlamada önümüzü görmeyi kolaylaştıracaktır. Öğretmen olarak daima yüksek kalitede müfredata sahip olup olmadığımızı sorgulamak gerekir. Öğrencilerin farklı hazır oluş düzeylerine saygı duyacak ve ilgilerini dikkate alacak , öğrenmelerine imkan verecek nitelikte olmalıdır. Bu niteliklere göre bazı iyileştirmeler gerekli olabilir.
Bütün bu hazırlıkların ardından müfredatın planlamasına geçerken aşağıdaki sorular size yardımcı olacaktır:
- Farklılaştırılmış bir ünite planlamaya nereden başlamak gerekir?
- Öğrenciler ile aktiviteler arasında nasıl daha iyi bir eşleştirme yapılabilir?
- Öğrenmeye uygun bir ortam nasıl hazırlanmalı?
- Öğrenciler kendilerini geliştirmeye nasıl teşvik edilmeli?
- Farklı düzeydeki öğrencilerin aynı zorlu hedeflere ulaşabilmeleri için neler yapmak gerekir?
- Öğrencilerin hedeflenen yere varabilmeleri için hangi öğretim stratejileri kullanmak gerekir?
3. Değerlendirme Yapma
Öğrencilerimizin durumunu sürekli olarak ölçmek önemlidir. Değerlendirme hem öğrencilerin durumunu takip etme açısından hem de sınıf dinamiğine göre planlamamızı yeniden gözden geçirme açısından faydalı olmaktadır. Ünite ya da konuya başlarken öğretmenin öğrencilere ön değerlendirme yapması önemlidir. Öğrencilerdeki bilgi boşluklarını gerçekten görebilirsek ve bazı öğrencilerin bizim öğretmeyi planladığımız herşeyi zaten bildiğini anlayabilirsek bu bize öğretimimizi nasıl değiştireceğimiz hakkında büyük ipuçları verebilir. Ön değerlendirmemiz kısa 2 ya da 3 soruluk bir çalışma da olabilir. Yaptığımız değerlendirmenin bizim planlamamız için gerekli olduğunu, bilmedikleri kısımlara rahatlıkla “Bilmiyorum.” ya da “Unuttum.” şeklinde yazabileceklerini öğrencilerle paylaşmak gerekir. Burada farklılaştırılmış bir sınıf için sınıf iklimi oluşturmayı da vurgulamak isterim. Yani her bir öğrenenin farklı olduğunu, farklı şekillerde öğrendiğini ve farklı ön bilgilere sahip olduklarını, bu durumun doğal olduğunu öğrencilerimizle paylaşmak gerekir. Ön değerlendirme sonuçlarımıza göre planlamayı yapıp uyguladıktan sonra öğrencilerimize ne kadar öğrendiklerini yansıtacak değerlendirmelerle bilgi sahibi olabiliriz. Değerlendirme için rubrik, akıl haritası, giriş ve çıkış kartları, 3-2-1 kartı, test, mini sınav (quiz) vb araçları kullanabiliriz.
4.Stratejiler Kullanma
Farklılaştırılmış bir sınıfta öğretmen, öğrencilerin farklı öğrenme ihtiyaçlarına cevap vermek için çeşitli öğretim stratejileri kullanır. Bu konuda kendimiz bir repertuvar geliştirebileceğimiz gibi halihazırda bulunan stratejilerden de yararlanabiliriz. Bu öğretim stratejilerinden bazılarını aşağıda bulabilirsiniz. Kullandığım kaynakların İngilizce olması ve dilimize uyarlanmak istenen bir strateji için bile farklı isimlerin kullanılmasının yaratacağı olası karışıklığı ortadan kaldırmak adına strateji başlıklarını İngilizce ve Türkçe olarak paylaşıyorum. Bu stratejiler hakkında daha detaylı açıklamalar için aşağıdaki bağlantıya tıklayınız.
- Jigsaw (Ayrılıp Birleşme)
- Anchors (Çapa aktiviteleri)
- Agendas (Ajandalar)
- Choice Boards (Tercih Panosu)
- Tic Tac Toe Boards
- Centers (Merkezler) and Stations (İstasyonlar)
- Curriculum compacting (Öğretimin Yoğunlaştırılması)
- Learning Contract (Öğrenme Sözleşmeleri)
- RAFT (Role-Audience- Format- Topic) Rol-seyirci- biçim-konu)
- ThinkDots
- Tiered Lesson Plan (Kademelendirilmiş Ders Planı )
- Group Investigation (Grup Araştırma )
- Game of self direction: (Grupta rol üstlenme oyunu)
- I-Search ( Ben Araştırıyorum)
- Problem Based Learning (Probleme Dayalı Öğrenme)
Esnek Gruplama Stratejileri;
- Çeşitliliğe göre gruplama: Öğrencileri verilen kriterlere göre (Cinsiyet, göz rengi, konuştuğu dil) küçük gruplar oluşturmaları için kendi seçimlerine bırakma.
- Doğum ayına göre gruplama: Öğrenciler sessizce doğdukları aylara göre sıralanırlar. Aylara göre sıralanmış öğrenciler istenilen sayıya göre grup olurlar.
- Ayakkabı numaralarına göre gruplama: Öğrenciler ayakkabı numaralarına göre küçükten büyüğe doğru sıralanırlar. Sıralanmış öğrenciler istenilen sayıya göre grup olurlar.
- Göz kontağı eşi: Öğrenciler başka bir masadan öğrenciyle göz kontağı kurup eş olurlar.
- Mevsim eşleri: Öğrenciler 4 mevsime göre birbirlerinin kağıdına kayıt olurlar.
- Saat eşleri: Mevsim eşlerine benzer, pek çok çeşidiyle (12 saat ya da 3-6-9-12 ) kullanılabilir.
RAFT VE THINKDOTS stratejilerini Fark Yaratan Sınıflar için hazırlanan videoda örnekleriyle birlikte daha detaylı bilgi bulabilirsiniz. Video için aşağıdaki bağlantıya tıklayınız.
5. Basit Tutun, Yavaş Başlayın.
Farklılaştırılmış bir sınıf için yapılacaklar her ne kadar karmaşık ve çok olsa da başlangıç için basit tutup yavaş başlamanız iyi olacaktır. Çünkü köklü bir değişim, uzun bir süreçtir. Bu uzun yolculuğa küçük adımlarla başlayın. Beraber çalışabileceğiniz öğretmenler bularak küçük bir grup kurabilirsiniz. Bu grupla birlikte çalışarak deneyimler kazanıp, gelişmeler kaydedip, zorluklar karşısında çeşitli stratejiler geliştirebilirsiniz. Öğrencilerinize seçenekler verecekseniz iki ya da üç seçenekle başlayabilirsiniz. Öğrencilerinizle gruplar halinde çalışmanız yönetebileceğiniz kadar ürün sayısı olması adına yararlı olacaktır. Bu da onlara daha sık geri bildirim vermenize fırsat sağlayacaktır. Deneyim kazandıkça dönüşümlü düşünerek daha fazla nasıl geliştirebileceğiniz konusunda kendiniz yollar keşfedebilir, meslektaşlarınızdan da gözlem ve geri bildirim yapmaları konusunda yardım alabilirsiniz. Daha da derinleşmek için profesyonel gelişim sunumlarına katılabilir, kaynak kitapları takip edebilir, konu ile ilgili videolar izleyebilir, araştırma yapabilirsiniz. Başarılı bir şekilde farklılaştırılmış bir sınıf planlamanın en zor yanı değişim zorluğudur. Yeni bir şeye geçmek için yapageldiğimiz şeyleri değiştirmektir. Yeni fikirleri uygulamak için kendinize zaman ve fırsat vermeyi unutmayın.
Başarılı, verimli, güzel bir eğitim-öğretim yılı dilerim…
Yasemin Özügümüş Tekcan
01.09.2019
Kaynak kitaplar:
Tomlinson, C., How to differentiate instruction in mixed ability classroom , Association for Supervision and Curriculum Development
Tomlinson, C., Öğrenci gereksinimlerine göre farklılaştırılmış eğitim,, Redhouse Eğitim Kitapları
Öğretimin Yoğunlaştırılmasıyla ilgili : Reis S.,& Renzulli, J.(1992). Using curriculum compacting to challenge the above average. Educational Leadership
Probleme Dayalı Öğrenme ile ilgili: Delilse R.(1997). How to use problem-based learning in the classroom. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Kaynak web siteleri:
How to plan for differentiated instruction?
http://www.teach-nology.com/tutorials/teaching/differentiate/
Üstün Yetenekli Öğrencilere Öğretim için
Kademeli Matematik ders planı örneği
https://www.exemplars.com/education-materials/math-k-12
Teachnology makaleler